Plattdeutsche Geschichte (NDR vertell doch mal)

Leege Tiden

De Kromersch stünd in ehrn lütt Loden un lüster dör de Schieven no buten. Vör den Loden harrn sik um disse Tid - so klocke halbig söben morgens- all ne lange Slang bildt. Allns Lüe, de met eer Bezugsmarken anstünn, um wat to dat Öberleven aftokregen. Mol güng dat um Kantüffeln, vun de man nie nich noog kreegen kunn. Wat kunn man dor nich allns vun moken in disse lege Tiden üm fivunveertig/soßunveertig. Een schön grot Pann Brotkantüffeln wär schon wat moi, man Bottern un Speck ton Broten, dat kunnst jo man nich kriegen, dennso hest de smort met Muckefuk-Koffie. Annersmol lüsters no Solt un Mehl ut, un wenn de Kromersch ok noch för jeden 50 Gramm Botters für de Marken harr, dennso wär dat fast wie Wiehnachten to Pingsten.

Dortomolens harn de lütjen Lodens Hochkunjunktur, dä man hütt seggen, woans son lütten Loden oder ne Warkstäe har, de künn in de Johrn man got öber de Runnen komen.

Ok use Kromersch met ehre Familie güng dat to düsse Tiden nich slecht. Se har jümmers wat öberhannig, moln Sack Kantüffeln, moln poor Ponds Mehl, ok`n poor Liv Brot künn dat mol wesen. Wennt besünners got güng, harr se ok mol en Strich Speck oder’n half Pund gode Botter ton verdeelen. Dat harr se sik denn obers sülbens ünner de Hand intuscht bi de Buern, un dat wär ok nur wat för bestimmte Kunnen, de nich in de Slang to stünnen brukt, sündern de obends, went düster wär, vun achtern in de Dör kämen. De harrn denn ok jümmers wat ton metbringen in ehre Daschen, wat de Kromerslüd ok wedder verschachteln künn.

Nu schall dat obers glieks lotgohn met dat verköpen, blot man, för dat Geld kunnst jo man nich recht wat kriegen. Drüm wär dat mehr son hen-un-herschuven, Bezugsmarken gegen dat, wat hüt grot so to kreegen wör. Künnt sik de jungen Lüd von hüt üm allns in de Welt nich vörstelln, wie dat so togung in son lütten Loden, de jo meist nich mehr als denn foftein or twintig meters inn Quadrot har. Mannigmol ward de Dör wedder afsloten, dormet se sik nich de Föt platttreten däen, un wenn disse Lüe wat kreegen harrn, keem de nächste Swung an de Reeg. Dat duer mannichmol gornich so lang, dennso wär allns inner Stünn utverköfft, un mang een, de noch in de Slang stünn dä, kunn leddig wedder no Hus gohn un het dismol nix kreegen.

De Kromerslüd stör dat nich, se harn jo ehr Utkamen, un se harrn keen Gedanken doran, dat de Tiden ok mol wedder anners wärn künn. Nu wär dat nich so, dat man seggen kunn, alle Hannelslüd wärn von dissen Slag as wie disse Kromers. Obers mannig een dacht sik, kiek man to, dat du met den Puckel an de Wand kümmst, wat geiht di de annern Lüd an.

Dat gev ok mang een Handwarkers, de dacht, nu kannst di den Sack man vullmoken, nich met dat Kriegsgeld, dat keen Wert mehr har, sündern no dem Justus, wenn du wat för mi hast, kunn ik ok för di wat dohn.
So wör dat ok mit Hinnerk, den Schouster in de Naberschaft von de Kromersch.

Eenmol in de Week slut he sin lütten Loden open, üm de Schoau van de Lüe antonehmen, de se em ton repareeren henbrüngen däen. He har so bannig veel to dohn, dat he an de annern Doge in de Week dichtholen mut, üm nich vün sine Kunnen jümmers wedder in de Arbeet stört to weern. Ok bi em stünn an den Annehm-Dog ne lang Slang vör sin Loden. Wat an de Föte wär in disse Tid meist genauso von Wert as wie wat orndlich inn Buk. Anners als hüt, wo de Minschen gor nich mehr weten, wat se allns för Schoauh hebben, wörn dat dortigmolen rechte Kostborkeiten, wofür mang een sin Silverrness ut dat Schapp hergeben dä.

De Lüe stünnen geduldig met ehre Treters inne Hand oders inne ole Leddertasch (Kunststoff gev dat jo noch nich) un tövt to, dat se anne Rieg keemen. Ok dorfür gev dat Bezugschinmorken, je Kopp een Stücker för een halbig Johr. Dat mog jo för Fronsminschen un olle Lüe, de nich mehr väl lopen brukt, noch angohn, obers für Kinners un Arbeeters, de den ganzen Dag jümmers veel to lopen harrn, dä dat achtern un vörn nie nich henlangen. Wenn se Gluck harn, denso harrn se noch een twetes Poor ton utwesseln, un wenn dat een Poor bin Schouster wär, kunn se met de annern tor Arbeit gohn. Dor wärn de Kinner noch leidiger an, denn de harrn doch keen twee Poor Schou von wegen dat rutwassen. Wenn de ehr Treters bi Hinnerk wärn, denso möst se in Sommer barft in de School, oders wenn dat Winter wär, möt se ok mol to Hus blieven, wenn se nich grod Holschen oders een Leihpoor ergattert harn.

Met dat torechtflicken weer dat ok sone Sok. De Schoausters harrn jo ok jümmers Mangel an Materiol, nich mol Nogels harrn se noog. Dat se dor met langkämen künn, möt se sik ok mannig wat infollen loten, un so hebbt se dennso ut Schiete Rosinen mokt. Ole Nogels sünd wedder grod kloppen worn (kannst di gornich vörstellen), för de Sohln gev dat Gummi vun de afschooten Fliegers ehr Benzintanks.

Dat harr woll bannig lang hooln, obers dat ünner de Slappen fasttokreegen, dat weer ne Wissenschaft för sik. Dat gev jo noch nich de Klebers vun hüt, wo de een ganz Hus met tohope backen kunnst. Ne, dor möst de Schoausters met hölten Nogels in twee Riegens de Sohln annogeln, in Gummi dat wie Latex wär, as dat hüte geven deiht. Oders wenn dor mol eener noch een beetern Schoauh har, so een vun för den Kreeg, dennso mösst de met den Pikfoden neiht weern, ganz anners als dat hüte geiht.

Nu kannst di vörstellen, worüm us Hinnerk sin Loden nich jümmers openholen kunn, denn för em har de Dag ok blot veerundtwintig Stünnen hat, un dorvon het he meist veertein un mehr up sin Schemel seeten, üm de Minscheit nich an kolle un natte Föte starben to loten.

Grod hüt har Hinnerk dat bannig drog, un dorto käm noch, dat Krischan, sin Altgesell, mol wedder lang leech, nich wat ji nu denken doot, von Fusel, den he sik met een Poor repareerte Söln innehannelt har, sündern ditmol vun ne` rechte Krankheit , de he sik ophalst har. De Slang vör den Schouster sin Loden wurd jümmers längder, un nu most he ran un de Dör opsluten.
So väl, as in sin lütten Loden inpassten, let he inn, un denn kunn losgohn met dat, wat de Lüe wulln. Gode Schou kreeg man söltens to sehgn, meist wärn dat bannig aflatschte Schlappen, de he wedder henkreegen schull.

Af un an käm dor ok mol eener, de haar ut`t Carepaket vun Ameriko aflegte Treters kreegen, de de Amerikoners nich mehr hebben wulln. Dat wer denn een Fest för den Dütschen, de dat Paket kreegen har, denn süke modschen Dingers vonne anner Sid vont grote Water wärn wat ganz besonners, dor kunnst richtig Staat met moken, dor wörst von mannigeen met lüstern Oogen ankeken. Un dor kunnst ok gode Geschäfte met moken, denn wenn de sülbens nich brüken däust oder wenn se di nich passen däen, kunnst dor veele goden Soken für induschen. Dörtomolen haarst öberhaupt keen Last dormet, de Dingers an den rechten Mann oder de Fru to bringen.
Hinnerk un sin Hölpens harrn alle Hänns to doon, vun de Lüe de Schou antonehmen oder de Repareerten aftogeben. Mögligst schnell mut dat gohn,, veel Tid kunnst di nich bi nehmen, un vörn Snak twischendör wär ok nich de rechte Stünn.
As dennso nach twee Stünn allens leddig wär, kunn dennso dat arbeten angohn, un in de nächste Week gung dat Spill wedder vun vörne los.

Ok de Buern up dat Land oders rings üm de Städten wüsten in disse leege Tiden, woans se ehr Schoap int dröge kreegen kunnt. Se mössen jo, - dat wär ehr Beding vun de Regeernden- dat meeste, wat se so op dat Feld oders in de Ställ haarn, för de Versörgung der Minschen afgeben. Obers dor bliev jümmers wat öber, wat nich so gau in de Bökers stohn dä, un dat hebbst se denn freehännig för annere Soken induscht -nich verköpt- wat se so grod vun de Städter good bruken künnen.
Un dat wär veel, wat de Stadtminschen dor so allens anslepen däen, blot üm nich vör Hunger ünner de Eer to komen. De een kämen met Löpels un Govels ut reinen Silvers up dat Land, annere harrn stickte Decken oders güldne Clocks, se kämen to Foot oder met de Isenbohn, de dörtomolen noch in jeden Winkel fohren dä. Annere gungen met dat Fohrrad up de Ries, met´n Puckelsack un Daschen an de Lenkers. Un mannigmol harn se met eehrn Drohtesel ok Pann, wenn de olen Reifen wedder mol ehrn Geist opgeven däen.

Obers wenn sik de Anstreng mol wedder lohnt harr, wenn se för de Kinner to Hus een half Pund Speck oder gode Bottern oder Smolt un Kantüffel ergattert harrn, dennso wär jede Müh schnell vergeten, un dat Hoopen up betere Tiden harr wedder Nahrung kreegen. So leeg de Tiden ok weern: Dat Tohopeholn ünner de Minschen wer beter as hüt, un frein kunnst di öber allns, wat son beten ut de Reeg wer, un wenn dat een Appel oder Slag Zwiebacksopp för de Kinner in de School wär.
Un wenn dat wedder Wihnachten weern schull, dennso hebt se all wat bastelt, un hest di wirklich un warrafftig freit öber dat, wat du dor kreegen hest.

Man, dat gev ok veele, de nich upt`Land utkomen könnt, de keen Beziehungen harrn, de nur dat kreegen, wat se up eehre Bezugsmorken swatt up witt stohn säen: De wärn bannig arm dran in düsse leege Tiden.

Dat hett schreeven:
WS 2007